Plaats 33 : Halsteren

Halsteren is een dorp binnen de gemeente Bergen op Zoom, in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het heeft 12.450 inwoners. Bij de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1997 werd de gemeente Halsteren opgeheven en toegevoegd aan de gemeente Bergen op Zoom.

Fort de Roovere bij Bergen op Zoom is niet altijd een oase van groene natuur geweest. In 1628 vonden de Staten-Generaal van Zeeland en Holland het genoeg geweest. De Spanjaarden hadden vestingstad Steenbergen al een paar keer geplunderd en veroverd. En nu kwamen ze ook al gevaarlijk dicht bij vestingstad Bergen op Zoom! De Hollanders zetten het land via inundatie onder water en bouwden forten om ze te stoppen. En zo ontstond de West Brabantse Waterlinie die nu onderdeel is van de Zuiderwaterlinie. Onderdeel hiervan was Fort de Roovere, op een hoge zandrug bij Halsteren. Fort de Roovere hield niet alleen de Spanjaarden tegen, maar later ook de Fransen en de Belgen.

Een mooi overzicht van Fort de Roovere vanuit de lucht.

Ans van den Berg, oud-burgemeester van Bergen op Zoom, heeft voortaan op Fort de Roovere haar eigen brug. Die is oktober 2018 in de stromende regen onthuld als bedankje voor haar jarenlange inzet voor de stichting Vrienden van de West-Brabantse Waterlinie.

Uitkijktoren Pompejus

Trotseer de 129 treden en geniet van het prachtige uitzicht op 25 meter hoogte. Op deze hoogte heb je een uitzicht over de West Brabantse Waterlinie, kijk je tot aan Steenbergen en zie je de bekende Peperbus van Bergen op Zoom. Ook met mistig en regenachtig weer is het uitzicht fameus. 

Ro & Ad Architecten uit Bergen op Zoom maakte het ontwerp van de Pompejus-toren. Naast een uitkijktoren dient de Pompejus-toren ook als openlucht theater. Net als de loopgraafbrug in de gracht van Fort de Roovere, de loopbrug bij ’t Ravelijn en de Bunkertreppe bij Benedensas is ook deze toren een landschappelijk en architectonisch icoon.

MET DROGE VOETEN DOOR HET WATER VIA DE MOZESBRUG BIJ BERGEN OP ZOOM

Wereldberoemd bij Fort de Roovere bij Bergen op Zoom: de Mozesbrug. Je loopt via de Mozesbrug diep door het water, maar je voeten blijven droog! Deze 'loopgraafbrug' is een modern kunstwerk dat belangrijke architectuur- en bouwprijzen won. Eigenlijk is Fort de Roovere nog steeds niet af.

Kanon vanuit de lucht.

Welkom bij de Antoniusmolen in Halsteren, nabij Bergen op Zoom. In de molen wordt nog altijd meel en bloem gemaakt op de molenstenen. De molenaar maakt daar diverse kant & klare bakproducten van voor de thuisbakker.

Halsteren overzicht vanuit de lucht met de done.

De Sint-Quirinuskerk is de katholieke kerk van Halsteren. Ze bevindt zich aan Dorpsstraat 51 en werd ingewijd in 1913.

De katholieken bezaten reeds de historische Sint-Martinuskerk, die ondertussen al naar Quirinus van Siscia was gewijd. De oude kerk was te klein geworden en er werd een nieuwe kerk gebouwd, welke ontworpen werd door Jos Cuypers.

Het betreft een neoromaanse driebeukige kruiskerk met een kort schip, waarvan het transept mansardedaken heeft. De vieringtoren heeft een tentdak. Het interieur is rijk gedecoreerd, en de blokvormige rondbogen zijn opvallend.

De kerk, gewijd aan de H. Quirinus, is een ontwerp van Jos Cuijpers (1861-1949), architect uit Roermond. Jos Cuijpers heeft eind 19e eeuw tot halverwege de 20e eeuw vele kerken neergezet, eerst Neogotisch van stijl, later Romaanser. Van 1899 tot 1908 werkte hij samen met Jan Stuyt (1868-1934), vanaf 1920 tot zijn dood in 1949 met zijn Pierre Cuijpers jr. (1891-1982) Bekende werken van zijn hand zijn : de St.Bavokathedraal van Haarlem, de St.Gummaruskerk van Steenbergen, de St.Laurentiuskerk van Breda-Ginneken, de St.Laurentiuskerk van Dongen en O.l.Vrouw van Lourdeskerk (Fort) in Bergen op Zoom. De H. Quirinuskerk vertoont veel verwantschap met de Rozenkranskerk ('Obrechtkerk') in Amsterdam, die door hem kort tevoren was gebouwd (1908-1911). De H.Quirinuskerk heeft een Romaanse architectuur met enkele Neogotische en Byzantijnse elementen. De eerste steenlegging vond plaats op 5 september 1911, de consecratie vond plaats op 26 mei 1913. Voorgevel De voorgevel heeft een halfronde luifel, waaronder de volgende tekst staat: “petite et dabitur vobis”dit betekent: “vraagt en aan u zal gegeven worden" (Lucas 11, vers 9). Hierboven is een gebeeldhouwde afbeelding van Quirinus met smekelingen om hem heen met de woorden: “Heilige Quirinus bid voor ons”. Quirinus heeft een boek in zijn handen met daarin het woord “credo” (ik geloof). Onder de smekelingen onder andere een lamme, een blinde, een moeder met kind. In de top van de gevel staan drie beelden: Christus wordt bewierookt door twee engelen. De kerk is voorzien van rondboog ramen, vaak in groepen van drie of vijf.

Orgeltribune en orgel Het entree van de kerk bestaat uit een eikenhouten orgeltribune uit 1643, afkomstig uit de oude St. Martinuskerk. Te zien zijn zuilen en bogen, versierd met schelpen en guirlandes van fruit. De tribune is vervaardigd door Jan Colijns de Nole uit Antwerpen. Het orgel is in 1954 door fa. B. Pels en zoon uit Alkmaar gebouwd. Meer informatie over het Pels orgel kunt u hier vinden. Het betreft een boekje over de geschiedenis van ons orgel, geschreven door Hans Dogge, organist in de Quirinuskerk. Vieringtoren Halverwege de kerk staat de vieringtoren. De toren is met een hoogte van 35,70 m de hoogste toren van de kerk. De zoldering van deze toren is beschilderd en versierd met verschillende afbeeldingen. Op de hoekpunten zie je de vier evangelisten in hun symboolgestalten: Johannes als adelaar, Lucas als stier, Marcus als leeuw en Mattheüs als engel. Deze symboolgestalten komen heel vaak in onze kerk terug. In het midden van deze zolder is een driehoek geschilderd met op de hoekpunten de woorden Pater, Filius en Spiritus (Vader, Zoon en Geest). Deze driehoek verwijst naar de Heilige Drie-eenheid.

SINT MARTINUSKERK HALSTEREN

Een rondleiding van dit gebouw begint altijd bij de steen die ingemetseld is in een steunbeer van het koor. Daarop staat : deses choer was ghemaect int jaer os here doen men screef dusent vier hondert en sueve en viftich. Vele maken hieruit op dat de kerk gebouwd is in de 15e eeuw. Punt één, dat staat er niet, en bovendien is de kerk een stuk ouder. Hoe de oorspronkelijke kerk er heeft uitgezien weet niemand omdat er geen tekeningen van zijn. Wat we wel zeker weten is dat Halsteren al in een akte genoemd wordt in 1253. In die tijd was er al direct een kerkgebouw. Als datum voor de bouw van de eerste kerk wordt 1252 aangehouden, 13e eeuw. De onderste stenen zijn trouwens ook z.g.kloostermoppen die best eens uit die tijd kunnen komen. In de 15e eeuw werd de kerk wel vergroot tot zijn huidige vorm. De transepten dateren respectievelijk uit 1495 toen het zuidtransept werd gebouwd. Het noordtransept werd vijf jaar later gebouwd. Men kwam eigenlijk op vrij eenvoudige manier aan de middelen om de transepten te bouwen. Halsteren had een rechtbank die mensen veroordeelde tot het leveren van 10 stenen per dag voor onderhoud en bouw van de kerk, en later kwam er een speciale bieraccijns voor het zelfde doel. Beeldenstorm. Rond 1648 werd de kerk door het handjevol Protestanten, dat Halsteren toen kende, in bezit genomen. Dat ging overigens zonder geweld, maar het gebeurde overal, dus waarom hier niet ? De Rooms Katholieken hadden het al verwacht en om die reden hun waardevolste kerkschatten begraven, inclusief het grote St.Martinusdoopvont. De plaats werd natuurlijk geheim gehouden. Een beetje te geheim, want toen de St.Martinuskerk rond 1800 werd teruggegeven aan de Rooms Katholieken kon niemand vertellen waar de kerkschatten gebleven waren. Na 150 jaar waren ze dus kwijt. Alles moest nieuw aangeschaft worden, bovendien had men 11000 gulden moeten betalen aan de Protestanten omdat die ineens dakloos waren. St.Martinuskerk De nu weer Rooms Katholieke Sint Martinuskerk heeft na 1800 nog dienst gedaan tot 1912. Toen werd de kerk te klein voor de steeds groter wordende parochie. Er werd nog gedacht om de kerk te vergroten, maar dat werd toch te duur. Ombouwen tot raadhuis en daarna afbreken van het oude raadhuis bleek ook niet haalbaar. Het beste bleek om een nieuwe St.Quirinuskerk te bouwen. De oude kerk zou dan afgebroken worden. Gelukkig zijn alle afbreekplannen niet doorgegaan wegens geldgebrek. Nadat de nieuwe kerk gebouwd was in de Dorpsstraat werd alles vanuit de oude kerk overgebracht naar de nieuwe St.Quirinuskerk. De eeuwenoude kerk leeg. Uiteindelijk kwam de kerk in handen van het rijk. Het gebouw werd voor van alles en nog wat gebruikt. Tijdens de eerste wereldoorlog vonden Belgische vluchtelingen er onderdak. Daarna kon je er een aannemer in tegenkomen die het gebouw gebruikte als werkplaats en opslagruimte. Als gymzaal, zaal voor toneeluitvoeringen. De Duitsers sloegen er de in beslag genomen radio’s in op. Toen een café in het dorp gevorderd werd door de Duitsers, heeft de kastelein zijn café voortgezet in het koor van de oude kerk. Aardappelen werden er in opgeslagen toen Tholen onder water kwam te staan, afijn, je kunt het zo gek niet bedenken maar van alles kwam je tegen in die oude kerk. Maar het had helemaal niets met kerk-zijn te maken. Economische groei Eind vijftiger jaren van de vorige eeuw trok de economie behoorlijk aan. Halsteren profiteerde er ook van en daardoor kwamen er ook steeds meer protestanten in de gemeente. In 1961 konden ze de oude kerk kopen en eind 1962, na een grondige restauratie werd de kerk, na 50 jaar leegstand, weer als Godshuis in gebruik genomen.

Oude Algemene Begraafplaats Halsteren

Vogelenzang is inmiddels een cafetaria in de Dorpsstraat. Maar op de gevel staat nog steeds Station Vogelenzang. 

De tram die vroeger door de Dorpsstraat reed, stopte voor café Vogelenzang, dit was namelijk een overstapplaats.

Het Station Vogelenzang is een gebouw in Halsteren. Het is gebouwd aan het eind van de 19e eeuw als Station aan de tramlijn van Antwerpen naar Tholen.De tram kwam van Bergen op Zoom en splitste op de plaats waar de Tholenseweg afslaat van de Halsterseweg.

Het stationnetje zelf ligt op de splitsing tussen de Tholenseweg en het begin van de Dorpsstraat. Het is een karakteristiek gebouw, dat vroeger altijd gekenmerkt werd door de grote bomen langs de Tholenseweg. Rond 1936 is de splitsing verbouwd, waardoor er elektrische verlichting kwam bij het station. Naast het station lag de steenfabriek Vogelenzang en de in 1966 afgebrande Lindehoeve.

Het gebouw zelf is nadat de tramlijn werd opgeheven in gebruik geweest als café en cafetaria, wat het nu nog steeds is. 

Het bord waar op staat Station Vogelenzang hangt er nog steeds. In 2007 werd er naast het gebouwtje veel nieuw hoogbouw gebouwd.