Plaats 48 : Nieuwpoort

Nieuwpoort is een vestingstad en voormalige gemeente in de Nederlandse gemeente Molenlanden, provincie Zuid-Holland. Wikipedia

Inwonersaantal: 1.394 (1 jan. 2004)

Provincie: Zuid-Holland

Nieuwpoort is een klein stadje in de oostelijke deel van de provincie Zuid-Holland in de gemeente Molenwaard. Nieuwpoort ligt aan de rivier de Lek niet ver van de grens met de provincie Utrecht.

Nieuwpoort is één van de oudste stadjes van Nederland, de stadsrechten stammen uit 1283. Deze rechten werden aan de stad ontleent vanwege zijn ligging aan de Lek op de grens van Holland en het Sticht Utrecht. Doordat Nieuwpoort stadrechten kreeg konden er wallen met poorten en grachten gebouwd worden om de stad te verdedigen. Hoe de wallen van Nieuwpoort er precies hebben uitgezien is lastig te bepalen maar zeker is dat ze er geweest zijn. In de zeventiende eeuw zijn er nieuwe wallen rond Nieuwpoort aangebracht. Mede hierdoor werd Nieuwpoort opgenomen in de Oude Hollandse Waterlinie.

De jachthaven is gelegen in Nieuwpoort, één van de kleinste vestingsteden van Nederland. Het is een kleine verenigingshaven, mooi en rustig gelegen aan de rivier de Lek.

Dit 12 ponder kanon op de verdelingswal is een rolpaardaffuit. Het is voorzien van kleine wieltjes en werd vroeger ook op schepen gebruikt.

Nieuwpoort vanuit de lucht

Het stadhuis stamt uit de 17e eeuw, toen Nieuwpoort onderdeel werd van de Oude Hollandse Waterlinie. Het stadhuis is bovenop een inundatiesluis gebouwd, waarmee de omliggende gebieden onder water konden worden gezet.

Om Holland beter te kunnen verdedigen werd in de jaren 1673-1695 rond Nieuwpoort een nieuwe omwalling aangelegd. Onderdeel van deze modernisering was de bouw van een nieuw stadhuis. Het bouwwerk werd gebouwd in 1697.

Het stadhuis heeft een bordes aan de voorzijde. Het dak is bekroond door een omlopend schilddak met open koepeltorentje. Het gebouw staat op een overkluizing van de Haven met aan de achterzijde een waaggebouw met gezwenkte topgevel

Het is beschermd als rijksmonument sinds 1968.

Schippersjongen van Nieuwpoort

Herinnering aan het verhaal van schrijver Jan Uiterwaert* over een schippersjongen, die rond 1795 avonturen beleeft als de strijd

tussen Patriotten en Prinsgezinden hevig oplaait. Bronzen beeld van Evert den Hartog uit 1989.

Het Arsenaal is gevestigd in een pand dat in de 18e eeuw heeft gediend als opslagplaats voor wapens en munitie. Door restauratie­werkzaam­heden is de authentieke sfeer en gezelligheid gebleven, maar is het pand van alle gemakken voorzien!

De eerste zin: Denkend aan Holland zie ik breede rivieren traag door oneindig laagland gaan, is overbekend geworden. Het gedicht is in nagenoeg iedere bloemlezing van bekende Nederlandse gedichten te vinden. (Hendrik Marsman)

Beer met twee monniken

Begraafplaats Nieuwpoort

De Christelijke Gereformeerde Kerk te Nieuwpoort is een gemeente met circa 250 leden. Deze leden zijn met name afkomstig uit Nieuwpoort en Langerak. Daarnaast zijn er ook leden die wonen in Groot-Ammers, Streefkerk, Schoonhoven, Lopik, Waal, Tienhoven, Goudriaan en enkele andere plaatsen.

Onze gemeente maakt onderdeel uit van de landelijke Christelijke Gereformeerde kerk.

Als gemeente komen we twee maal per zondag samen om te luisteren naar de preek, te zingen en te bidden. Daarnaast zijn er in de week tal van verengingsactiviteiten.

De Bijbel als Gods Woord vormt de basis voor ons denken en leven.

De gemeente heeft ds. G.J. Post als predikant.

De stadswallen van Nieuwpoort zijn weer versierd door een aantal oude vuurmonden. Een drietal oude stukken geschut staat opgesteld op de gerestaureerde zuidelijke wallen. Twee van deze kanonnen zijn geplaatst op zogenaamde rolpaardaffuiten. Deze kanonnen op rolpaardaffuiten werden vroeger vooral gebruikt op schepen.

Het houten onderstuk is voorzien van kleine ijzeren wieltjes. Het an^ dere geschut is een belegerings geschut. Dit soort, dat alleen op land gebruikt werd, is geplaatst op grote eikelïouten wielen, De beide kanonnen met het rolpaardaffuit zijn zogenaamde twaalfponders. Deze twaalfponders zijn gegoten in 1812, in een wapenfabriek \e Luik, dat toen nog bij de Zuidelijke Nederlanden behoorde. De achttienponder (het belegeringsgeschut) is wat minder oud namelijk van 1817. Is ook in LuilC'gegoten en heeft, zoals op de achterkant van het kanon staat vermeld, het serienummer 8912.

Kattenbolwerk

Het belegeringsgeschut staat op het Kattenbolwerk. Dit bolwerk is een vooruitstekend gedeelte van de vestingswallen. Door op dit soort bolwerken kanonnen te plaatsen, is het mogelijk om het voor de wallen liggende gebied met kanonvuur te bestrijken, en de wallen tegen stormloop te beveiligen. Eén twaalfponder staat op het Langerakse bolwerk. De loop gericht op Langerak. De andere twaalfponder is geplaatst op het 's Gravenlandse bolwerk en bestrijkt het gebied van de gemeente Groot-Ammers.

Franse inval

De bolwerken dateren van 1673. Op verzoek van de Prins van Oranje werd Nieuwpoort opgenomen in 's lands verdedigings-gordel. Directe aanleiding daartoe was de Franse inval in ons land in 1672. Na de Franse tijd in 1816 wordt Nieuwpoort als vesting door een Koninklijk Besluit afgestoten. De vestingswallen worden beplant en verlaagd. In 1862 echter wordt besloten de wallen weer op te hogen en goed te onderhouden zodat Nieuwpoort een toevluchtsoord kan zijn in geval een watersnoodramp en dat voor de bevolking in het omliggende gebied. Van Nieuwpoort is als zodanig in 1953 dankbaar gebruik gemaakt. In de tweede helft van de jaren zeventig zijn de zuidelijke wallen geheel gerestaureerd en sinds 30 april versierd met oude vuurmonden.

Historie

De kanonnen zijn alleen geplaatst om iets van de oude historie van het stadje Nieuwpoort te laten herleven.