Plaats 47: Gouderak

Gouderak is een dorpje met circa 2.595 inwoners (per 1 januari 2021) dat valt onder de gemeente Krimpenerwaard in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het dorpje, gelegen aan de Hollandse IJssel, grenst aan Gouda, Moordrecht, Achterbroek en Lageweg.

Gouderak 1866

In Nederlands kring' van dorpen wordt menig' een geroemd, en onder alle deezen wordt Gouderak genoemd.[2]

Tussen Gouderak en Moordrecht wordt een veerverbinding onderhouden over de Hollandse IJssel.

Gouderak biedt veel mogelijkheden tot recreatie. Een van de belangrijkste attracties is de Vogelplas, een natuurgebied waar talloze water- en weidevogels van zeer dichtbij te bestuderen zijn. Daarnaast telt Gouderak enkele beschermde natuurreservaten, de zogenaamde boezems met een unieke flora. Hier bloeien nog als een van de zeer weinige plaatsen in Nederland verschillende soorten wilde orchideeën. Een van deze boezems is de Stolwijkse Boezem.

Het stoomgemaal Verdoold is gebouwd op de plaats van een vroegere uitwateringssluis en verving de windmolens, die sinds 1422 het waterpeil in de achtergelegen polder regelden. Omdat het nooit goed functioneerde, werd het al in 1880 grondig vernieuwd, waarbij het scheprad vervangen is door twee centrifugaalpompen. Het gemaal werd toen vernoemd naar de voorzitter (schout) van de polder Stolwijk, de 77-jarige Mels Verdoold.[1] Na deze aanpassing bleek het royaal overcapaciteit te hebben, zodat vanaf 1881 ook het Kattendijksblok bemalen werd.[2]

In 1920 werd het stoomgemaal omgebouwd tot een motorgemaal. In 1950 vond opnieuw een ingrijpende wijziging plaats, toen de zuiggasmotoren werden vervangen door elektromotoren. Vanaf 1952 werd ook Middelblok bemalen en vanaf 1967 Berkenwoude. Omstreeks 2010 was het gemaal dermate bouwvallig geworden, dat een grondige restauratie noodzakelijk werd geacht. Bij afronding van de werkzaamheden in 2014 was de capaciteit van het gemaal uitgebreid van 319 naar 450 m³ per minuut. Van 1866 tot 1880 was het bemalingsgebied zo'n 2500 hectare, sinds de aanpassingen van 2014 is dat 5270 hectare, meer dan twee vijfde van de Krimpenerwaard.[3]

Dit rijksmonument is het oudste nog werkende gemaal van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Volgens de beschrijving in het Monumentenregister is het "van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde door de waterstaatkundige betekenis van het gemaal in de polder Stolwijk en als gaaf voorbeeld van een gemaal in Waterstaatstijl uit het eind van de vorige eeuw".

Veerdienst Gouderak-Moordrecht

De veerdienst wordt uitgevoerd door twee veerponten: de Vegomo 5 en de Vegomo 6. Vegomo is een afkorting van Veer Gouderak Moordrecht. Deze boten zijn kopladers: ze hebben maar een laadklep en het stuurhuis bevindt zich achter het wegdek. De boot moet dus tijdens de overtocht omgekeerd worden en auto's moeten voorwaarts op de boot rijden en achterwaarts eraf - of andersom. De capaciteit is twee personenauto's. Tot 20 augustus 2011 werden in de spits twee veerponten ingezet, buiten de spits onderhield één veerpont de dienst. Daarna was er een nieuwe veerpont, de Veerkracht, met een capaciteit van drie personenauto's, en twee laadkleppen. In 2010 betaalde de provincie Zuid-Holland de helft van de aanschafkosten van deze nieuwe pont, 273.000 euro.[2]

Door de komst van de nieuwe Gouderakse brug over de Hollandsche IJssel bij Gouda, in de N207, was die nieuwe pont niet meer rendabel, hoewel de omweg via de brug ruim 5 kilometer is. In 2013 is deze pont weer verkocht voor de veerdienst Aalst-Veen, waar ze per 18 juli 2013 werd ingezet.[3] De veerdienst werd hervat met de Vegomo 5 en Vegomo 6.

Nadat bekend werd dat de exploitant desondanks nog steeds verlies leed en met de veerdienst wilde stoppen, werd op initiatief van de bewoners van Moordrecht en Gouderak een petitie voor behoud van het veer gestart. Per 1 juni 2016 heeft Veerdienst Schoonhoven BV de exploitatie van de veerverbinding voorlopig tot 1 juni 2017 overgenomen. Vanwege de maatschappelijke relevantie dragen zowel de Gemeente Zuidplas als de Gemeente Krimpenerwaard bij aan de exploitatie van het veer.

Gouderak vanuit de lucht gezien

Raadhuis uit 1842 met pilastergevel bestaande uit begane grond en een verdieping. Gepleisterde muren. Zes en vierruitsschuiframen. Kroonlijst met wapen van Gouderak. Met gevelsteen: De eerste steen gelegd door G.J. ten Brummelen, Burgemeester, den 5 april 1842.

Hervormde Kerk Gouderak

Beeldje van een zaaier.

Van begraafplaats naar gedenkpark

Op de begraafplaats in Gouderak worden geen graven meer uitgegeven. Er vinden alleen nog bijzettingen plaats. Door het verwijderen van gedenkstenen - van graven waarvan de termijn is verstreken - ontstaan er veel lege plekken. Onderzocht is hoe we, door een vergroeningsplan, van de begraafplaats een gedenkpark kunnen maken. Uitgangspunt is een gedenkpark, waarbij de identiteit van begraafplaats behouden blijft. De toekomstige uitstraling moet ‘sober en doelmatig’ zijn.

De brandweer van Gouderak is een korps dat uit vrijwilligers bestaat. Dat betekent dat vrijwilligers de uitruk verzorgen. Al deze vrijwilligers staan 24/7 paraat voor het redden van mens en dier.

Onze vrijwilligers zijn mensen die naast hun eigen baan ook nog eens vrijwilliger zijn bij de Veiligheidsregio Hollands Midden, de organisatie waar onder andere kazerne Gouderak onder valt.

Beeldje van een jongen en meisje die met een bal spelen.